Op zoek naar Fitzcarraldo

Toen de boot eindelijk de heuvel was opgetild, sneden woedende Indianen (die als slaaf waren ingezet) de touwen door. De boot donderde met veel kabaal de helling af, het kolkende rivierwater in. 

Het personage  Fitzcarraldo (vertolkt door Klaus Kinski) uit de gelijknamige cultfilm van Werner Herzog is gebaseerd op een historische figuur, Carlos Fitzcarrald, een rubberbaron uit Iquitos. 

We bevinden ons in het historische scheepvaartmuseum van de stad, heel toepasselijk gehuisvest in een authentieke stoomboot die hier tijdens de rubber boom werden ingezet om het kostbare goedje te vervoeren. 

Oude foto’s van eind 19e, begin 20e eeuw sieren de muren, gebruiksvoorwerpen in stoffige vitrinekasten, oude boeken en veel informatieve teksten over deze roerige periode. Ik voel me als een kind in een snoepwinkel. Ben dol op dit soort kleine, vergeelde musea aan de andere kant van de wereld. Ik voel me net Boudewijn Buch (wie kent hem nog?), maar dan in zijn betere periode. 

De rubber boom dus. Midden 19e eeuw werden de mogelijkheden van rubber ontdekt (Goodyear, Dunlop), een boompje dat enkel in de Amazone groeide. Tevens werden de eerste stoomschepen in de Amazone te water gelaten. Et voilà, de rush naar rubber is verklaard. Iquitos groeide van een slaperig missiedorpje uit tot een levendige stad waar rubberbaronnen luxe optrekjes lieten bouwen. Natuurlijk kleefde er veel bloed aan die gebouwen, dat van duizenden indianen die de slavernij in werden gedreven. 

De rubber boom stortte in toen een Engelsman de rubberzaadjes het continent wist uit te smokkelen en deze in Azië weer uitzaaide. Henry Ford heeft jaren later nog eens geprobeerd om in Brazilië een werkkamp van de grond te stampen (fordlandia), maar dat werd gelukkig niks. 

Wat overblijft zijn wat foto’s, documenten en 101 stille getuigen in het chaotische stadscentrum van Iquitos. Kasten van huizen, vaak een beetje of heel erg vervallen, prachtig vind ik dat. Het lijkt een beetje op de binnenstad van Havana (maar dan zonder Unesco). Stille getuigen van lang vervlogen tijden. Er staat zelfs nog een gebouw van de hand van Gustave Eiffel. 

We genieten met volle teugen. Waar de meeste toeristen Iquitos zien als een verplichte halte voor een georganiseerde jungle-tour, ademen we de lokale geschiedenis in, flaneren over de boardwalk langs de rivier en kijken onze ogen uit.

In de verte ligt de Itaya rivier die uitmondt in de Amazone. Daarachter ligt het enorme woud, zover je maar kunt kijken. Tot helemaal aan de horizon. Hoe magisch, hoe mooi. 

Nog even en dan trekken we de jungle verder in, de boottocht over de Amazone roept, maar daarover een volgende keer meer….